Prawybory kandydata prezydenckiego PO, które – jeśli wierzyć niepisowskim mediom z coraz większą determinacją odgrywającym rolę pożytecznych idiotów Kaczyńskiego – miały „na pewno” stać się klęską Grzegorza Schetyny i ostatecznym upadkiem Platformy, wprowadziły do ogólnopolskiej polityki następnego człowieka opozycji demokratycznej, którego boją się Kaczyński i PiS. Jacek Jaśkowiak jest kolejnym trafionym personalnym strzałem Schetyny po Tomaszu Grodzkim, którego PiS boi się do tego stopnia, że uruchomił już przeciwko niemu „gebelsjadę” porównywalną z ubiegłoroczną nagonką na Pawła Adamowicza. I po Małgorzacie Kidawie-Błońskiej, która goni Andrzeja Dudę w sondażach.
W pierwszym prezydenckim sondażu Instytutu Badań Pollster, wykonanym na zlecenie „Super Expressu” zaledwie parę dni po wejściu Jaśkowiaka w kampanię, w starciu z Dudą uzyskuje on już 44 procent wobec 47 procent niezłego wyniku Kidawy-Błońskiej pracującej na ogólnopolską rozpoznawalność znacznie dłużej.
W sondażu IBRiS-u na zlecenie „Dziennika Gazety Prawnej” i RMF Kidawa-Błońska i Jaśkowiak otrzymują w starciu z Dudą odpowiednio 38,9 i 30,3 procent. Bez względu na to, kto ostatecznie zostanie kandydatem PO i KO, obecność w prawyborach dwojga mocnych kandydatów powinna wzmocnić opozycję demokratyczną politycznie i wizerunkowo.
Awans przeciwko populizmowi
Dlaczego jednak Jacek Jaśkowiak jest groźny dla populistów i przydatny dla demokratycznej opozycji? Ponieważ w Polsce podzielonej od czasów pańszczyzny niewidoczną, lecz trudną do przekroczenia barierą na „elity” i „lud”
Jaśkowiak siedzi okrakiem na barykadzie naszego wciąż „klasowego” społeczeństwa.
Jest człowiekiem ze społecznego awansu, dzieciakiem z robotniczej rodziny, którego ojciec zginął w PRL w wypadku przy pracy, w czasie naprawiania kolejowej trakcji elektrycznej. To jednak w liberalnej i demokratycznej Trzeciej RP Jaśkowiak doszedł na szczyty zawodowego i politycznego sukcesu. W dodatku uczynił to dzięki wykształceniu i pracy, a nie wykorzystując swoje przyjaźnie z biskupami czy weteranami podziemia (jak zrobił to Mateusz Morawiecki, żeby dojść do milionów dzięki spekulacjom gruntowym i polityczno-biznesowemu lobbingowi).
Biografia Jaśkowiaka jest jedną z tych biografii, których zarówno populistyczna prawica Kaczyńskiego, jak też hipsterska lewica Zandberga nienawidzą najbardziej.
To biografie udanych, merytorycznych „awansiarzy” odbierają im bowiem najważniejsze argumenty zarówno przeciwko liberalnej demokracji, jak też przeciwko gospodarce rynkowej, które podobno „nikomu nie dają szans na uczciwy awans”.
W 2014 roku Jacek Jaśkowiak pokonał wielokadencyjnego i z pozoru nieobalalnego prezydenta Poznania Ryszarda Grobelnego, za którym stała już wówczas – także z pozoru niemożliwa do pokonania – koalicja lokalnej prawicy (w drugiej turze Grobelnego poparło PiS) i lokalnych ponadpartyjnych adwokatów biskupa Paetza. Rządząc już Poznaniem przez blisko półtorej kadencji, Jaśkowiak okazał się najsensowniejszym politykiem wywodzącym się z ruchów miejskich. Potrafiącym rozmawiać z ludźmi, budującym instytucje zamiast je niszczyć, umiejącym zaprząc nowe idee do praktycznej polskiej polityki (czyli całkowite przeciwieństwo Jana Śpiewaka).
Jacek Jaśkowiak należy do liberalnego skrzydła PO. Liberalnego – to znaczy opowiadającego się za rozsądną i umiarkowaną zmianą obyczajową,
wspierającego poznańskie marsze równości zamiast ich zakazywać, a jednocześnie niepopisującego się jałowym gadanym radykalizmem na użytek paru centralnych gazet tylko po to, aby prowokować „normalsów” do przechodzenia na prawo. Dzięki Jaśkowiakowi w Poznaniu in vitro jest dofinansowywane z miejskiego budżetu. Wybrał zatem taki obszar społecznej zmiany, w którym sensowne przeciwstawienie się fundamentalistycznej prawicy jest popierane przez wyraźną większość Polaków i nie wymaga obrażania czy prowokowania społecznego centrum. Co nie znaczy jednak, że wobec dzisiejszej postawy polskiego Kościoła nie wymaga to politycznej odwagi. Jednocześnie
Jaśkowiak jest zdecydowanie prorynkowy.
Nigdy nie wesprze Kaczyńskiego z lewej strony poprzez domaganie się zaostrzenia obowiązującej w Polsce progresji podatkowej czy głosując przeciwko odrzuceniu PiS-owskiego projektu podniesienia akcyzy na alkohol i papierosy (jak to właśnie w Sejmie zrobili Zandberg, Zawisza czy Gdula).
Jaśkowiak był przyjacielem Jacka Kaczmarskiego, któremu realnie pomagał w ostatnich latach życia barda „Solidarności”. Jednocześnie nie nadużywa historii i cynicznie nie podkręca historycznych podziałów, jak to robią PiS-owcy „antykomuniści” pół wieku po upadku PRL-u, ale także niektórzy lewicowi nostalgicy PRL-u.
Jedyny, ale za to poważny problem Jaśkowiaka jest taki, że jego pojawienie się w kampanii zostało odczytane jako wzmocnienie Grzegorza Schetyny. A
obalenie Schetyny (choćby za cenę rozbicia Platformy, byle jak najszybciej, przed statutowym terminem wewnątrzpartyjnych wyborów w styczniu 2020) stało się już dla wielu ludzi uważających się za zwolenników opozycji o wiele istotniejszym priorytetem, niż pokonanie Dudy czy odsunięcie od władzy Kaczyńskiego.
Zandberg – populista obrotowy
Żeby nie było wątpliwości, demokratyczną opozycją nazywam w tym tekście ugrupowania i polityków, którzy przeciwstawiają się Kaczyńskiemu i Zjednoczonej Prawicy, bronią polskiej konstytucji, prawa i sędziów, a nie PiS-owi pomagają. Wedle tego, wydawałoby się zupełnie oczywistego kryterium demokratyczną opozycją jest cała Koalicja Obywatelska, większa część PSL i Lewicy. Konfederacja konkuruje z PiS-em, ale nie broni ani demokracji, ani polskiej konstytucji, ani polskiego prawa i sędziów. Ani też nie uważa Unii Europejskiej czy NATO za gwarantów bezpieczeństwa i stabilności Polski.
W PSL na pewno nie jest opozycją Marek Sawicki, który dla Kaczyńskiego wraz z Waldemarem Pawlakiem wyciągał (i skutecznie wyciągnął) Ludowców z koalicji. Podobnie jak
w klubie Lewicy trudno nazwać demokratyczną opozycją Adriana Zandberga
i dziewięcioro związanych z nim posłanek i posłów, który najpierw próbowali pomóc Kaczyńskiemu w skokowym podniesieniu składek na ZUS, a kiedy Czarzastemu udało się tę próbę spacyfikować, m.in. dzięki odwołaniu się do związków zawodowych, cała dziesiątka Zandberga zagłosowała wraz z PiS-em za podniesieniem podatku akcyzowego na alkohol i tytoń.
Da to Kaczyńskiemu prawie dwa miliardy złotych na „dary”, które Andrzej Duda będzie mógł rozdać w czasie wyborów prezydenckich stających się dla prezesa PiS, po utracie przez niego Senatu, niespodziewanie kwestią politycznego życia i śmierci.
Część tych sprezentowanych Kaczyńskiemu przez Zandberga pieniędzy trafi jak zwykle do Tadeusza Rydzyka i licznych wspieranych z budżetu prawicowych organizacji walczących z LGBT czy prawami kobiet. Jednak dla populistycznej lewicy podnoszenie podatków stało się jedynym istotnym dogmatem, bez względu na to, dokąd później te pieniądze trafią.
W przeciwieństwie do Zandberga, który jako populista lewicowy bardzo świadomie postanowił pomóc prawicowemu populiście Kaczyńskiemu zaorać polską demokrację za to, że „liberalna”, w sporze o podniesienie składek ZUS-owskich to związki zawodowe odegrały rolę odpowiedzialnych obrońców polskich pracowników i zaprotestowały przeciw kolejnej skokowej podwyżce danin duszących płace Polaków.
To paradoks, że nawet szef „Solidarności” Piotr Duda, którego wielu postępowych warszawskich inteligentów uważa za straszliwego populistę, okazał się człowiekiem bardziej rozsądnym i odpowiedzialnym, niż Adrian Zandberg, na którego oni sami zagłosowali w ostatnich wyborach.
Decyzję związkowców tłumaczy fakt, że w przeciwieństwie do działaczy Partii Razem, którzy w większości są hipsterami na utrzymaniu rodziców, związki zawodowe zrzeszają ludzi naprawdę pracujących.
PiS-owska próba uderzenia we wszystkich Polaków zarabiających powyżej 8 tysięcy złotych na rękę oznaczałaby uderzenie także w dochody (a w przypadku przyjęcia Zandbergowskiej „poprawki”, także w emerytury) wysoko wykwalifikowanych robotników. Cały projekt PiS-owskiej redystrybucji, który zgadzają się poprzeć Adrian Zandberg, Marcelina Zawisza czy Maciej Gdula, oznacza zabranie gigantycznych pieniędzy pracującym i przeznaczenie ich na zasiłki i świadczenia wypychające Polaków i Polki z rynku pracy. Trudno się zatem dziwić, że temu projektowi przeciwstawiły się akurat związki zawodowe. To one, a nie populistyczna lewica Zandberga, odegrały w tym sporze rolę odpowiedzialnej socjaldemokracji.
Cezary Michalski
Autor jest publicystą tygodnika „Newsweek”
Zdjęcie główne: Jacek Jaśkowiak, Fot. Flickr/PO, licencja Creative Commons
